TẢ TƯỚNG QUỐC TRẦN NGUYÊN HÃN
Đức Tả Tướng Trần Nguyên Hãn quê tại xã Sơn Đông, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. Ông là cháu bốn đời quan Tư Đồ Trần Nguyên Đán (ông ngoại Nguyễn Trãi). Lúc bấy giờ nhà Trần đã suy vi, Hồ Quý Ly lên làm vua, nhà Minh nhân cơ hội này đem quân sang xâm lược nước ta (1407). Trần Nguyên Hãn là người văn võ song toàn, kiến thức, tầm nhìn chiến lược, trước tình cảnh đất nước bị xâm lược, ông không chủ trương khôi phục Nhà Trần mà vào Lam Sơn theo nghĩa quân Lê Lợi kháng chiến, ông được Lê Lợi giao chỉ huy nhiều trận đánh lớn ở thành Nghệ An, Đông Quan, Chi Lăng- Xương Giang…
Trong Hội thề Đông Quan, tên ông chỉ xếp sau tên Vua. Năm 1427 ông được Vua Lê phong chức Tả Tướng Quốc (Chức hữu tướng quốc giành cho công tử Tư Tề con trưởng của Lê Lợi). Quyền cao chức trọng nhưng ông không màng danh lợi sau chiến tranh Trần Nguyên Hãn xin cáo quan về quê ở xã Sơn Đông. Vua biết giữ không được bèn phong Thái ấp lớn và ban Quốc tính (đổi họ thành Lê Hãn). Tiếc rằng sau đó Lê Lợi nghe nịnh thần dèm pha, nghi ông có ý làm phản, sai quân đến Sơn Đông bắt ông và gia đình về kinh trị tội.
Để tránh cho Vua khỏi mang tiếng xấu là giết trung thần, trên dòng sông Lô ông đã đánh đắm thuyền tự vẫn. Mãi đến năm 1455 đời Lê Nhân Tông mới phục hồi danh dự cho ông và truy tặng ông: “Tả Tướng quân trung liệt Đại Vương”.
Ngày nay đền thờ Đức Tả Tướng ở xã Sơn Đông vẫn nổi tiếng là đền thờ thiêng. Nhân dân kính trọng biết ơn và xót thương người anh hùng hàng ngày hương khói không dứt. Trước đền có Ao Sơn, nơi ngày xưa Trần Nguyên Hãn luyện tập thuỷ quân. Người ta cũng vừa tìm lại được hòn đá mài gươm của người anh hùng cách đây gần 600 năm. Cũng như đã định vị được vị trí mà Trần Nguyên Hãn cùng gia đình tự vẫn.
Trang Chính 
